Arius Didymus, Graecum.

Arius Didymus Doxogr., Liber de philosophorum sectis (epitome ap. Stobaeum). {0529.002}

(53,1.) ΕΚ ΤΗΣ ΔΙΔΥΜΟΥ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΥ (21t)

ΕΠΙΤΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΙΡΕΣΕΩΝ (22t)

ΒΙΒΛΙΟΥ. (23t)

  Τὴν δ’ εὐδαιμονίαν ἐκ τῶν καλῶν γίνεσθαι καὶ (24)

προηγουμένων πράξεων. Διὸ καὶ δι’ ὅλων εἶναι καλήν, (25)

καθάπερ καὶ τὴν ἐν τοῖς αὐλοῖς ἐνέργειαν δι’ ὅλων ἔν-

τεχνον. Οὐ γὰρ ἐκβιβάζειν τὴν παράληψιν τῶν ὑλι-

κῶν ἀρχῶν τῆς εἰλικρινείας τοῦ καλοῦ τὴν εὐδαιμο-

νίαν, ὡς οὐδὲ τὴν τῆς ἰατρικῆς ἔντεχνον δι’ ὅλων ἐνέρ-

γειαν τὴν τῶν ὀργάνων χρῆσιν· πᾶσαν μὲν γὰρ πρᾶξιν (30)

(53,2.) ἐνέργειαν εἶναί τινα ψυχῆς. Ἐπεὶ δ’ ὁ πράττων συγ-

χρῆταί τισι πρὸς τὴν τελειότητα τῆς προθέσεως, μέρη

ταῦτα οὐ χρὴ νομίζειν τῆς ἐνεργείας· καίτοι γε ἐπι-

ζητούσης ἑκατέρας τῶν εἰρημένων τὸ τοιοῦτον, οὐ μὴν

ὡς μέρος, ὡς δὲ ποιητικὸν τῆς τέχνης. Τὰ γὰρ ὧν (5)

ἄνευ πράττειν ὁτιοῦν ἀδύνατον, μέρη τῆς ἐνεργείας

λέγειν, οὐκ ὀρθόν. Τὸ μὲν γὰρ μέρος ἐπινοεῖσθαι

κατὰ τὸ συμπληρωτικὸν τοῦ ὅλου τὰ δ’ ὧν οὐκ ἄνευ

κατὰ τὸ ποιητικόν, τῷ φέρειν καὶ συνεργεῖν εἰς τὸ

τέλος. (10)

  Ξενοφάνους πρώτου λόγος ἦλθεν εἰς τοὺς Ἕλ- (16)

ληνας, ἄξιος γραφῆς, ἅμα παιδιᾷ τάς γε τῶν ἄλλων

τόλμας ἐπιπλήττοντος, καὶ τὴν αὐτοῦ παριστάντος εὐ-

λάβειαν, ὡς ἄρα θεὸς μὲν οἶδε τὴν ἀλήθειαν, «δόκος

δ’ ἐπὶ πᾶσι τέτυκται.» Ἡ μὲν γὰρ φιλοσοφία θήρα (20)

τῆς ἀληθείας ἐστὶ καὶ ὄρεξις καὶ τῶν συγχορευτριῶν

καὶ τῆς πρὸς αὐτὰς συμφωνίας, φησίν. Εἰ δὲ ναύτην

ἢ στρατιώτην θεωρεῖς, πότερον ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς

ἑαυτῷ πεποιῆσθαί σοι δοκεῖ, ἢ πρὸς κοινωνίαν; πρὸς

κοινωνίαν. Ὑπὸ τίνος; Ὑπὸ τῆς φύσεως. Τίνος (25)

οὔσης καὶ πῶς; Διοικούσης τὰ ὅλα. Καὶ πότερον οὔ-σης ἢ μή; Ταῦτα οὐκ ἔτι ἀναγκαῖον πολυπραγμονεῖν. @1

(54,2.) Περὶ τοῦ ἠθικοῦ εἴδους τῆς φιλοσοφίας. (1t)

  Ἠθική ἐστι δύναμις ψυχῆς, δι’ ἧς ἀσκηθείσης (2)

καλῶς ἡ πρακτικὴ κατασκευάζεται ἀρετή, ἢ λόγος

καθ’ ὃν χρησόμεθα ἠθικῇ ἀρετῇ. Ἦθος δέ ἐστι ποιό-

της τοῦ ἀλόγου μέρους τῆς ψυχῆς ὑποτακτικῶς ἔχειν (5)

ἐθιζομένου τῶ λόγῳ.

  Ἄλλως· ἄλογον μέρος τῆς ψυχῆς εἰθισμένον ὑπα-

κούειν τῷ λόγῳ· ἢ πάθος, ἢ παθητικὸν μέρος τῆς ψυ-

χῆς, εἰθισμένον ὑπακούειν τῷ λογικῷ.

  Ἄλλως· πάθος ἢ τὸ ὀρεκτικὸν μέρος τῆς ψυχῆς, (10)

εἰθισμένον ὑπακούειν τοῦ λογικοῦ. Πάρεστι δὲ κἀ-

κείνως ὁρίζεσθαι· ἀρχὴ ψυχῆς πρακτική· ἢ κίνησις τῆς

ψυχῆς καθ’ ὁρμήν· ἢ ποιότης ἀλόγου μορίου ψυχῆς· ἢ

ψυχῆς τοῦ ἀλόγου μέρους ποιότης, κατ’ ἐπιτακτικὸν

λόγον δυναμένη τῷ λογικῷ ἐπακολουθεῖν. Οὕτω μὲν (15)

οὖν οἱ κατὰ Πλάτωνα φιλοσοφοῦντες ὁρίζονται· οἱ δὲ

κατὰ Ζήνωνα τὸν Στωϊκόν, τροπικῶς· ἦθός ἐστι

πηγὴ βίου, ἀφ’ ἧς αἱ κατὰ μέρος πράξεις ῥέουσι.

Πάθος δ’ ἐστίν, ὡς μὲν Ἀριστοτέλης, ἄλογος ψυχῆς

κίνησις πλεοναστική. Τὸ μὲν οὖν ἄλογον κατὰ τοῦ (20)

μὴ ἔχοντος τὸν ἀρχικὸν λόγον τάττει, τὸν γὰρ ὑποτα-

κτικὸν ἔχει, καθ’ ὃν ὑπακούειν πέφυκε τῷ λογικῷ· τὸ

δὲ πλεοναστικόν, κατὰ τοῦ πεφυκότος ἐπιδέχεσθαι

πλεονασμόν, οὐ κατὰ τοῦ ἤδη πλεονάζοντος· ποτὲ μὲν

γὰρ πλεονάζει, ποτὲ δ’ ἐλλείπει. Κἀκείνως δ’ ὁρί- (25)

ζεται· πάθος ἐστὶ κίνησις τοῦ ἀλόγου μέρους τῆς ψυχῆς

πλεοναστική, κατὰ φαντασίαν ἡδέος ἢ λυπηροῦ. Ὁ

μὲν οὖν Περιπατητικὸς οὕτως· ὡς δ’ ὁ Στωϊκὸς ὡρί-

σατο Ζήνων, πάθος ἐστὶν ὁρμὴ πλεονάζουσα. Οὐ

λέγει πεφυκυῖα πλεονάζειν, ἀλλ’ ἤδη ἐν πλεονασμῷ (30)

οὖσα· οὐ γὰρ δυνάμει, μᾶλλον δ’ ἐνεργείᾳ. Ὡρίσατο

δὲ κἀκείνως· πάθος ἐστὶ ποτὴ ψυχῆς, ἀπὸ τῆς τῶν

πτηνῶν φορᾶς τὸ εὐκίνητον τοῦ παθητικοῦ παρεικάσας.

Ἠθοποιΐα δ’ ἐστὶν ἤθους ἐμποίησις. Ἠθικὴ δ’ ἐστὶν

ἀρετὴ μεσότης παθῶν, ἢ ἕξις ὁρίζουσα τοῦ πάθους τὴν (35)

ὑπερβολὴν καὶ τὴν ἔλλειψιν τῷ τῆς φρονήσεως λόγῳ· @1

(55,1.) ἢ ἕξις προαιρετικὴ τοῦ καλοῦ περὶ ἡδονὰς καὶ λύπας.

Ταῦτα μὲν οὖν αὐτάρκη περὶ τῶν ὅρων, πολλάκις γὰρ

οἱ περὶ αὐτῶν λόγοι παρεμπεσοῦνται. Χωρητέον δὲ

ἐπὶ τὴν διαίρεσιν τοῦ ἠθικοῦ τόπου, εὐθὺς ἀπ’ αὐτοῦ

τοῦ κατὰ διαφορὰν ἐνδεικνυμένου. (5)

Διαίρεσις ἠθικοῦ τόπου κατὰ τοὺς Ἀκαδημικούς. (6t)

  Φίλων ἐγένετο Λαρισσαῖος, φιλόσοφος Ἀκαδημι- (7)

κός, ἀκουστὴς Κλειτομάχου, τοῦ ἱκανὴν εἰσενεγκαμένου

προκοπὴν ἐν τοῖς λόγοις. Οὗτος ὁ Φίλων τά τε ἄλλα

πεπραγμάτευται δεξιῶς, καὶ διαίρεσιν τοῦ κατὰ φιλο- (10)

σοφίαν λόγου, ἣν ἐγὼ προχειριοῦμαι, [περὶ ἧς ὁ λό-

γος]. Ἐοικέναι δέ φησι τὸν φιλόσοφον ἰατρῷ. Κα-

θάπερ οὖν ἔργον ἰατροῦ, πρῶτον μὲν πεῖσαι τὸν κά-

μνοντα παραδέξασθαι τὴν θεραπείαν, δεύτερον δὲ τοὺς

τῶν ἀντισυμβουλευόντων λόγους ὑφελέσθαι, οὕτω καὶ (15)

τοῦ φιλοσόφου. Κεῖται τοίνυν ἑκάτερον τούτων ἐν τῷ

προσαγορευομένῳ προτρεπτικῷ λόγῳ, ἔστι γὰρ ὁ προ-

τρεπτικὸς ὁ παρορμῶν ἐπὶ τὴν ἀρετήν. Τούτου δ’ ὁ

μὲν ἐνδείκνυται τὸ μεγαλωφελὲς αὐτῆς, ὁ δὲ τοὺς ἀνα-

σκευάζοντας ἢ κατηγοροῦντας ἤ πως ἄλλως κακοηθι- (20)

ζομένους τὴν φιλοσοφίαν ἀπελέγχει. Δεύτερος δὲ

μετὰ τοῦτον ὁ πρὸς τὴν ἰατρικὴν ἀναλογίας δευτέραν

ἔχων τάξιν. Ὡς γὰρ ἰατροῦ μετὰ τὸ πεῖσαι παραδέ-

ξασθαι τὴν θεραπείαν τὸ προσάγειν ἐστὶ τὰ μὲν θερα-

πευτικά, τὰ μὲν τῷ προεκκομίσαι τὰ νοσοποιὰ τῶν (25)

αἰτιῶν, τὰ δὲ τῷ τὰ παρασκευαστικὰ τῆς ὑγιείας ἐνθεῖ-

(55,2.) ναι· οὕτως αὖ κἀπὶ τῆς ἐπιστήμης ἔχει. Μετὰ γὰρ

τὰ προτρεπτικὰ πειρᾶται τὰ θεραπευτικὰ προσάγειν,

ἐφ’ ἃ δὴ τοῖς παρορμητικοῖς κέχρηται διμερῶς· τὸ

μὲν γὰρ ὑπεξαιρετικὸν τῶν ψευδῶς γεγενημένων δοξῶν,

δι’ ἃς τὰ κριτήρια νοσοποιεῖται τῆς ψυχῆς· τὸ δὲ τῶν (5)

ὑγιῶς ἐχουσῶν ἐνθετικόν. Δεύτερος οὖν ὁ περὶ ἀγα-

θῶν καὶ κακῶν τόπος, ἐφ’ ὧν καὶ δι’ ἃ ἡ προτροπή.

Τῷ δὲ τρίτῳ πάλιν ὁ τρίτος ἀναλογήσει. Καὶ γὰρ

τῇ ἰατρικῇ σπουδὴ πᾶσα περὶ τὸ τέλος, τοῦτο δ’ ἦν

ὑγίεια, καὶ τῇ φιλοσοφίᾳ περὶ τὴν εὐδαιμονίαν. Συν- (10)

άπτεται δὲ τῷ περὶ τελῶν λόγῳ λόγος περὶ βίων.

Ἐπὶ γάρ τε τῆς ἰατρικῆς οὐκ ἀρκεῖ τὴν ὑγίειαν ἐμ-

ποιῆσαι, χρεία δὲ καὶ τοῦ παρασχεῖν παραγγέλματα

περὶ τῆς ὑγιείας, οἷς προσέχοντες τὸν νοῦν τὴν εὐεξίαν

τοῦ σώματος διαφυλάξουσι· καὶ δὴ κἀπὶ τοῦ βίου θεω- (15)

ρημάτων τινῶν ἐστι χρεία, δι’ ὧν ἡ φυλακὴ γενήσε-

ται τοῦ τέλους. Διττὸς δὲ καὶ ὁ περὶ βίων λόγος, ὁ

μὲν ἴδιος, ὁ δὲ κοινός· ὧν τὸν μὲν ἴδιον ἐπισκοπεῖν

δέον ἐστὶ τὰ πρὸς ἕκαστον, οἷον εἰ τῷ νοῦν ἔχοντι πο-

λιτευτέον, ἢ τοῖς ἡγεμονικοῖς συμβιωτέον, ἢ γαμητέον (20)

τῷ σοφῷ· τὸν δὲ κοινὸν πρὸς ἅπαντας, οἷον τὸ τίς

ἀρίστη πολιτεία; εἰ κοινὰς ποιητέον τὰς ἀρχὰς ἢ τιμη-

τάς; Τοῦτον δὲ τὸν κοινὸν προσαγορευτέον μὲν πολιτι-

κόν, τακτέον δὲ καθ’ αὑτόν, καίπερ ὄντα μέρος τοῦ

περὶ βίων, διά τε τὸ μέγεθος καὶ τὴν κοινότητα. Εἰ (25)

μὲν οὖν ἐνεδέχετο πάντας εἶναι σοφούς, οὐκ ἂν ἐδέησε

πλειόνων ἔτι τόπων· οἱ γὰρ κατὰ λεπτὸν διαιρούμενοι,