TFA, 3ª feira, 20 de Março. Textos

Txt. 1

8.1. DL. 7.55-58

(55)   Τῆς δὲ διαλεκτικῆς θεωρίας συμφώνως δοκεῖ τοῖς πλείστοις

ἀπὸ τοῦ περὶ φωνῆς ἐνάρχεσθαι τόπου. ἔστι δὲ φωνὴ ἀὴρ πεπλη-

γμένος ἢ τὸ ἴδιον αἰσθητὸν ἀκοῆς, ὥς φησι Διογένης ὁ Βαβυλώνιος

ἐν τῇ Περὶ φωνῆς τέχνῃ. ζῴου μέν ἐστι φωνὴ ἀὴρ ὑπὸ ὁρμῆς

πεπληγμένος, ἀνθρώπου δ’ ἔστιν ἔναρθρος καὶ ἀπὸ διανοίας   (5)

ἐκπεμπομένη, ὡς ὁ Διογένης φησίν, ἥτις ἀπὸ δεκατεσσάρων ἐτῶν

τελειοῦται. καὶ σῶμα δ’ ἐστὶν ἡ φωνὴ κατὰ τοὺς Στωικούς, ὥς

φησιν Ἀρχέδημός τ’ ἐν τῇ Περὶ φωνῆς καὶ Διογένης καὶ Ἀντί-

(56) πατρος καὶ Χρύσιππος ἐν τῇ δευτέρᾳ τῶν Φυσικῶν. πᾶν γὰρ τὸ

ποιοῦν σῶμά ἐστι· ποιεῖ δὲ ἡ φωνὴ προσιοῦσα τοῖς ἀκούουσιν

ἀπὸ τῶν φωνούντων. λέξις δέ ἐστιν κατὰ τοὺς Στωικούς, ὥς φησι @1

 Διογένης, φωνὴ ἐγγράμματος, οἷον Ἡμέρα. λόγος δέ ἐστι φωνὴ

σημαντικὴ ἀπὸ διανοίας ἐκπεμπομένη, <οἷον Ἡμέρα ἐστί>. διά-   (5)

λεκτος δέ ἐστι λέξις κεχαραγμένη ἐθνικῶς τε καὶ Ἑλληνικῶς, ἢ

λέξις ποταπή, τουτέστι ποιὰ κατὰ διάλεκτον, οἷον κατὰ μὲν τὴν

Ἀτθίδα Θάλαττα, κατὰ δὲ τὴν Ἰάδα Ἡμέρη.

  Τῆς δὲ λέξεως στοιχεῖά ἐστι τὰ εἰκοσιτέσσαρα γράμματα.

τριχῶς δὲ λέγεται τὸ γράμμα, <τό τε στοιχεῖον> ὅ τε χαρακτὴρ   (10)

(57) τοῦ στοιχείου καὶ τὸ ὄνομα, οἷον Ἄλφα· φωνήεντα δέ ἐστι τῶν

στοιχείων ἑπτά, α, ε, η, ι, ο, υ, ω· ἄφωνα δὲ ἕξ, β, γ, δ, κ, π, τ.

διαφέρει δὲ φωνὴ καὶ λέξις, ὅτι φωνὴ μὲν καὶ ὁ ἦχός ἐστι, λέξις

δὲ τὸ ἔναρθρον μόνον. λέξις δὲ λόγου διαφέρει, ὅτι λόγος ἀεὶ

σημαντικός ἐστι, λέξις δὲ καὶ ἀσήμαντος, ὡς ἡ βλίτυρι, λόγος δὲ   (5)

οὐδαμῶς. διαφέρει δὲ καὶ τὸ λέγειν τοῦ προφέρεσθαι· προφέρονται

μὲν γὰρ αἱ φωναί, λέγεται δὲ τὰ πράγματα, ἃ δὴ καὶ λεκτὰ

τυγχάνει.

  Τοῦ δὲ λόγου ἐστὶ μέρη πέντε, ὥς φησι Διογένης τ’ ἐν τῷ

Περὶ φωνῆς καὶ Χρύσιππος, ὄνομα, προσηγορία, ῥῆμα, σύνδεσμος,   (10)

ἄρθρον· ὁ δ’ Ἀντίπατρος καὶ τὴν μεσότητα τίθησιν ἐν τοῖς Περὶ

λέξεως καὶ τῶν λεγομένων.

(58)   Ἔστι δὲ προσηγορία μὲν κατὰ τὸν Διογένην μέρος λόγου

σημαῖνον κοινὴν ποιότητα, οἷον Ἄνθρωπος, Ἵππος· ὄνομα δέ

ἐστι μέρος λόγου δηλοῦν ἰδίαν ποιότητα, οἷον Διογένης, Σωκρά-

της· ῥῆμα δέ ἐστι μέρος λόγου σημαῖνον ἀσύνθετον κατηγόρημα,

ὡς ὁ Διογένης, ἤ, ὥς τινες, στοιχεῖον λόγου ἄπτωτον, σημαῖνόν   (5)

τι συντακτὸν περί τινος ἢ τινῶν, οἷον Γράφω, Λέγω· σύνδεσμος

δέ ἐστι μέρος λόγου ἄπτωτον, συνδοῦν τὰ μέρη τοῦ λόγου· ἄρθρον @1

δέ ἐστι στοιχεῖον λόγου πτωτικόν, διορίζον τὰ γένη τῶν ὀνομάτων

καὶ τοὺς ἀριθμούς, οἷον Ὁ, Ἡ, Τό, Οἱ, Αἱ, Τά.

H.S. Long, Diogenis Laertii vitae philosophorum, 2 vols., Oxford: Clarendon Press, 1964 (repr. 1966): 1:1-246; 2:247-565.

Retrieved from: http://stephanus.tlg.uci.edu/Iris/Cite?0004:001:521851

οἱ δὲ ἀπὸ τῆς

8.3 Sexto Empírico, AM 8.10-13.

Στοᾶς λέγουσι μὲν τῶν τε αἰσθητῶν τινὰ καὶ τῶν νοη-

τῶν ἀληθῆ, οὐκ ἐξ εὐθείας δὲ τὰ αἰσθητά, ἀλλὰ κατ’

ἀναφορὰν τὴν ὡς ἐπὶ τὰ παρακείμενα τούτοις νοητά.

ἀληθὲς γάρ ἐστι κατ’ αὐτοὺς τὸ ὑπάρχον καὶ ἀντικεί-    (5)

μενόν τινι, καὶ ψεῦδος τὸ μὴ ὑπάρχον καὶ [μὴ] ἀν-

τικείμενόν τινι· ὅπερ ἀσώματον ἀξίωμα καθεστὼς

νοητὸν εἶναι.

(11) … καὶ δὴ τῆς μὲν πρώτης δόξης προεστήκασιν οἱ   (5)
ἀπὸ τῆς Στοᾶς, τρία φάμενοι συζυγεῖν ἀλ- 
λήλοις, τό τε σημαινόμενον καὶ τὸ σημαῖνον καὶ τὸ 
(12) τυγχάνον, ὧν σημαῖνον μὲν εἶναι τὴν φωνήν, οἷον
τὴν Δίων, σημαινόμενον δὲ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα τὸ ὑπ’
αὐτῆς δηλούμενον καὶ οὗ ἡμεῖς μὲν ἀντιλαμβανό- 
μεθα τῇ ἡμετέρᾳ παρυφισταμένου διανοίᾳ, οἱ δὲ 
βάρβαροι οὐκ ἐπαΐουσι καίπερ τῆς φωνῆς ἀκούοντες,    (5)
τυγχάνον δὲ τὸ ἐκτὸς ὑποκείμενον, ὥσπερ αὐτὸς ὁ 
Δίων. τούτων δὲ δύο μὲν εἶναι σώματα, καθάπερ 
τὴν φωνὴν καὶ τὸ τυγχάνον, ἓν δὲ ἀσώματον, ὥσπερ
τὸ σημαινόμενον πρᾶγμα, καὶ λεκτόν, ὅπερ ἀληθές
τε γίνεται ἢ ψεῦδος.

J. Mau and H. Mutschmann, Sexti Empirici opera, vols. 2 & 3, 2nd edn., Leipzig: Teubner, 2:1914; 3:1961: 2:3-429; 3:1-177.
Retrieved from: http://stephanus.tlg.uci.edu/Iris/Cite?0544:002:202438

8.7 Sexto Empírico, AM 8.79-84

τὰ νῦν δὲ ἐκεῖνο ῥητέον, ὅτι τὸ αὐτοτελὲς @1 
ἀξίωμα σύνθετον εἶναι θέλουσιν, οἷον τὸ “ἡμέρα ἔστι” σύγ- 
κειται ἔκ τε τοῦ ἡμέρα καὶ τοῦ ἔστιν. ἀσώματον δὲ οὐδὲν    (5)
οὔτε συντεθῆναι οὔτε μερισθῆναι δύναται· ἴδια γὰρ σωμά-
των ἐστὶ ταῦτα. τοίνυν οὐδέν ἐστιν αὐτοτελὲς πρᾶγμα οὐδὲ
(80) ἀξίωμα. πᾶν τε λεκτὸν λέγεσθαι δεῖ, ὅθεν καὶ 
ταύτης ἔτυχε τῆς προσηγορίας· οὐδὲν δὲ λεκτὸν λέγεται,
ὡς παριστᾶσιν οἱ ἀπορητικοί· οὐκ ἄρα ἔστι τι λεκτόν. 
ᾧ ἕπεται μηδὲ ἀξίωμα εἶναι μηδὲν ἀληθὲς ἢ ψεῦδος. λέ-

γειν γάρ ἐστι, καθὼς αὐτοί φασιν οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς,    (5)
τὸ τὴν τοῦ νοουμένου πράγματος σημαντικὴν 
προφέρεσθαι φωνήν, οἷον τοῦδε τοῦ στίχου·
    μῆνιν ἄειδε θεὰ Πηληιάδεω Ἀχιλῆος. 
(81) ἀλλὰ τούτου γε τὴν σημαντικὴν φωνὴν ἀμήχανόν ἐστι 
προφέρεσθαι διὰ τὸ οὗ τὰ μέρη μὴ συνυπάρχει, μηδὲ 
αὐτὸ ἐκεῖνο ὑπάρχειν, τούτου δὲ τοῦ πράγματος τὰ μέρη 
μὴ συνυπάρχειν, ὥστε μηδ’ αὐτὸ ὑπαρκτὸν εἶναι. τὸ
δ’ ὅτι ἀσυνύπαρκτά ἐστιν αὐτοῦ τὰ μέρη, αὐτόθεν δείκνυ-   (5)
ται. ὅτε γὰρ τὸ πρῶτον ἡμιστίχιον προφερόμεθα, οὔπω 
ἔστι τὸ δεύτερον, καὶ ὅτε τὸ δεύτερον προφερόμεθα,
οὐκέτ’ ἔστι τὸ πρῶτον, ὥστε τὸν μὲν ὅλον στίχον οὐ προ- 
(82) φερόμεθα. καὶ μὴν οὐδὲ τὸ ἡμιστίχιον· ὅταν γὰρ πάλιν
τὸ πρῶτον τοῦ ἡμιστιχίου μέρος λέγωμεν, τότε οὔπω τὸ 
δεύτερον αὐτοῦ μέρος προφερόμεθα, καὶ ὅτε τὸ δεύτερον 
προφερόμεθα, οὐκέτι λέγομεν τὸ πρῶτον, ὥστε οὐδὲ τὸ
ἡμιστίχιον ὑπάρχει. κἂν δὲ σκοπῶμεν, οὐδὲ μία λέξις,   (5)
οἷον ἡ “μῆνιν”· ὅτε γὰρ τὴν μη συλλαβὴν λέγομεν, οὐδέπω 
τὴν νιν προφερόμεθα, καὶ ὅτε τὴν νιν προφερόμεθα,
(83) οὐκέτι τὴν μη. εἰ οὖν ἀδύνατόν ἐστιν ὑπάρχειν τι οὗ τὰ 

μέρη ἀσυνύπαρκτά ἐστι, δέδεικται δὲ καὶ ἐπὶ μιᾶς λέξεως 
ἀσυνύπαρκτα τὰ μέρη, ῥητέον μηδεμίαν ὑπάρχειν λέξιν.
διὰ τοῦτο δὲ οὐδὲ ἀξίωμα, ὅ φασι σύνθετον εἶναι, οἷον @1
τὸ τοιοῦτο “Σωκράτης ἔστιν”. ὅτε γὰρ λέγεται Σωκράτης,   (5)
οὔπω ἔστι τὸ ἔστιν, καὶ ὅτε τὸ ἔστι λέγεται, τὸ Σωκράτης 
οὐκέτι ἔστιν. οὐδέποτε ἄρα ὅλον ὑπάρχει τὸ ἀξίωμα, ἀλλὰ
μέρη τοῦ ὅλου· τὰ δὲ μέρη τούτου οὐκ ἔστιν ἀξιώματα. 
(84) οὐκ ἄρα ἔστι τι ἀξίωμα. καίτοι τί περὶ ὅλου τοῦ ἀξιώμα-
τος διέξιμεν τοῦ “Σωκράτης ἔστιν”, ὅτε καὶ αὐτὸ κατ’ ἰδίαν 
τὸ πτωτικὸν τὸ Σωκράτης οὐ δύναται ἐν ὑπάρξει νοεῖσθαι 
διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν; φημὶ δὲ διὰ τὸ μὴ συνυπάρχειν 
τὰ συστατικὰ αὐτοῦ μόρια.   (5)

J. Mau and H. Mutschmann, Sexti Empirici opera, vols. 2 & 3, 2nd edn., Leipzig: Teubner, 2:1914; 3:1961: 2:3-429; 3:1-177.

Retrieved from: http://stephanus.tlg.uci.edu/Iris/Cite?0544:002:230234
 

8.13. Esteves de Alexandria, in int. 11,8-12, 7

φησὶ τοίνυν Ἀριστοτέλης ὅτι
τὰ τοιαῦτα διαφέρουσι τοῦ ὀνόματος κατὰ τοῦτο, διότι τὸ μὲν ὄνομα μετὰ
τοῦ ἦν ἢ ἔστιν ἢ ἔσται συνταττόμενον πάντως ἀληθεύει ἢ ψεύδεται, ταῦτα 
δὲ οὔ. τὸ δὲ ἔστιν καὶ ἦν καὶ ἔσται, ὡς ἐπεσημάνατο ὁ φιλόσοφος Πορ-    (5)
φύριος, ἐπὶ αὐτῶν μόνων τῶν ὑπαρκτικῶν ῥημάτων εἴρηται καὶ οὐκέτι ἐπὶ 
τῶν ἄλλων ῥημάτων. τὰ μὲν γὰρ ἄλλα ῥήματα ταῖς πτώσεσι συνταττόμενα
ἀσύντακτα αὐτόθεν γίνονται· ‘Σωκράτους γὰρ περιπατεῖ’ οὐδεὶς λέγει. ὅθεν
ἱστορεῖ ἐνταῦθα καὶ τὴν διάταξιν τῶν Στωϊκῶν, ὅτι τὸ κατηγορούμενόν 
τινος ἢ ὀνόματος κατηγορεῖται ἤγουν εὐθείας ἢ πτώσεως. καὶ εἰ μὲν ὀνό-    (10)
ματος, ἢ αὐτοτελῆ τὸν λόγον ἀπεργάζεται ἢ οὐκ αὐτοτελῆ. καὶ εἰ μὲν
αὐτοτελῆ τὸν λόγον ἀπεργάζεται, καλοῦσιν αὐτὸν κατηγόρημα ἢ σύμβαμα. 
ταὐτὸν γὰρ καλεῖται παρ’ αὐτοῖς καὶ δῆλον τὸ αἴτιον· κατηγόρημα γὰρ
λέγουσιν, διότι κατὰ τοῦ ὑποκειμένου ἀγορεύεται ἤτοι λέγεται καὶ κατηγο-
ρεῖται, σύμβαμα δὲ διότι συνέβη τὸ βαδίζειν τῷ Σωκράτει. εἰ δὲ οὐκ αὐτο-    (15)
τελῆ τὸν λόγον ἀπεργάζεται, καλεῖται παρακατηγόρημα ἢ παρασύμβαμα, ὡς
‘Σωκράτης φιλεῖ’· λείπει γὰρ τινά. εἰ δὲ πάλιν πτώσεως κατηγορεῖται, ἢ 
αὐτοτελῆ τὸν λόγον ἀπεργάζεται *** ἔλαττον ἢ κατηγόρημα ὡς ‘τῷ
Σωκράτει μεταμέλει’· ἢ <οὐκ> αὐτοτελῆ τὸν λόγον ἀπεργάζεται, καὶ καλοῦσιν

αὐτὸ ἔλαττον ἢ παρακατηγόρημα ἢ ἔλαττον ἢ παρασύμβαμα, ὡς ‘Σωκράτει    (20)

μέλει’· λείπει γὰρ τινός, οἷον Ἀλκιβιάδου ἤ τινος ἄλλου. 

M. Hayduck, Stephani in librum Aristotelis de interpretatione commentarium [Commentaria in Aristotelem Graeca 18.3. Berlin: Reimer, 1885]: 1-68.

Retrieved from: http://stephanus.tlg.uci.edu/Iris/Cite?9019:001:29049

8.18 Sexto Empírico, PH 1.65-66

οὐκοῦν

ἐπὶ τὸν λόγον ἔλθωμεν. τούτου δὲ ὁ μέν ἐστιν ἐνδιά-

θετος ὁ δὲ προφορικός. ἴδωμεν οὖν πρότερον περὶ τοῦ

ἐνδιαθέτου. οὗτος τοίνυν κατὰ τοὺς μάλιστα ἡμῖν ἀντι-

δοξοῦντας νῦν δογματικούς, τοὺς ἀπὸ τῆς Στοᾶς, ἐν   (5)

τούτοις ἔοικε σαλεύειν, τῇ αἱρέσει τῶν οἰκείων καὶ

φυγῇ τῶν ἀλλοτρίων, τῇ γνώσει τῶν εἰς τοῦτο συν-

τεινουσῶν τεχνῶν, τῇ ἀντιλήψει τῶν κατὰ τὴν

(66) οἰκείαν φύσιν ἀρετῶν <καὶ> τῶν περὶ τὰ πάθη.

H. Mutschmann, Sexti Empirici opera, vol. 1, Leipzig: Teubner, 1912: 3-131, 133-209.

Retrieved from: http://stephanus.tlg.uci.edu/Iris/Cite?0544:001:29661

8.20 Fílon de Alexandria, De vita Mosis 2, 127-129

διττὸς γὰρ ὁ λόγος ἔν τε τῷ παντὶ καὶ ἐν ἀνθρώπου @1

φύσει· κατὰ μὲν τὸ πᾶν ὅ τε περὶ τῶν ἀσωμάτων καὶ παραδειγματικῶν

ἰδεῶν, ἐξ ὧν ὁ νοητὸς ἐπάγη κόσμος, καὶ ὁ περὶ τῶν ὁρατῶν, ἃ δὴ

μιμήματα καὶ ἀπεικονίσματα τῶν ἰδεῶν ἐκείνων ἐστίν, ἐξ ὧν ὁ αἰσθητὸς    (5)

οὗτος ἀπετελεῖτο· ἐν ἀνθρώπῳ δ’ ὁ μέν ἐστιν ἐνδιάθετος, ὁ δὲ προφο-

ρικός, <καὶ ὁ μὲν> οἷά τις πηγή, ὁ δὲ γεγωνὸς ἀπ’ ἐκείνου ῥέων· καὶ

τοῦ μέν ἐστι χώρα τὸ ἡγεμονικόν, τοῦ δὲ κατὰ προφορὰν γλῶττα καὶ

(128) στόμα καὶ ἡ ἄλλη πᾶσα φωνῆς ὀργανοποιία.

L. Cohn, Philonis Alexandrini opera quae supersunt, vol. 4, Berlin: Reimer, 1902 (repr. Berlin: De Gruyter, 1962): 119-268.

Retrieved from: http://stephanus.tlg.uci.edu/Iris/Cite?0018:022:187269

BOERI, M. D., & SALLES, R. (2014). Los filósofos estoicos: ontología, lógica, física y ética traducción, comentario filosófico y edición anotada de los principales textos griegos y latinos. Santiago de Chile: Ediciones Alberto Hurtado. (LFE)

ΣΩ. Λόγον ὃν αὐτὴ πρὸς αὑτὴν ἡ ψυχὴ διεξέρχεται περὶ

ὧν ἂν σκοπῇ. ὥς γε μὴ εἰδώς σοι ἀποφαίνομαι. τοῦτο γάρ

μοι ἰνδάλλεται διανοουμένη οὐκ ἄλλο τι ἢ διαλέγεσθαι, αὐτὴ

ἑαυτὴν ἐρωτῶσα καὶ ἀποκρινομένη, καὶ φάσκουσα καὶ οὐ

φάσκουσα.

Pl. Tht. 189e6-190a6

 

ΞΕ. Οὐκοῦν διάνοια μὲν καὶ λόγος ταὐτόν· πλὴν ὁ μὲν

ἐντὸς τῆς ψυχῆς πρὸς αὑτὴν διάλογος ἄνευ φωνῆς γιγνόμενος

τοῦτ’ αὐτὸ ἡμῖν ἐπωνομάσθη, διάνοια;   (5)

Pl. Sph. 263e3-5